Soruşturma Sürecinde Dikkat Edilecek Hususlar
Öğrencilerin hayatında iz bırakıp, onların kalbine güzellikler nakşetmenin lezzetini almış öğretmenler olarak bazen mesleğinize odaklanmanızı engelleyecek durumlarla karşılaşırsınız. Öğretmenlik şevkinizi kırabilecek bu durumlardan biri de soruşturma geçirmektir. Hayatta insanın karşılaştığı her şeyin bir kader çizgisinde gerçekleştiğine inanıyorsak bu tür durumların moralimizi bozmasına izin vermemeliyiz. Zorluklar birer imtihan vesilesiyse böyle bir durumda yapmanız gereken, resmi işlemleri eksiksiz tamamlamak ve ortaya çıkacak sonucun lehinizde olması için olanca gücünüzle gayret etmektir.
Süreç içinde kendinizi yıpratacak düşüncelerden uzak durup psikolojik olarak güçlü olmanız elzemdir. “Derdini Allah (c.c.) ile paylaşanın derdi olmaz” sözünden hareketle gerçek anlamda tevekkül haline varan kişinin derdinin Allah tarafından alındığını bilmeniz içinizi ferahlatacaktır. Size O’nun izni olmadan kimse zarar veremez. O isterse başınıza gelecek bir belaya da kimse engel olamaz. Böyle bir süreci yaşamış, damdan düşmüş biri olarak kendi tecrübelerimden hareketle bu yazıyı yazma ihtiyacı hissettim. Bu yazıda başına böyle bir şey gelmesi muhtemel adanmış öğretmen arkadaşlara dikkat etmeleri gereken bazı hususları hatırlatmak isterim.
Her şeyden önce bir soruşturma konusuna muhatap olmamak gerekir. Görev ve sorumluluklarınızla ilgili her şeyi yönetmelikler çerçevesinde yaparak soruşturmaya konu olacak bir olayın içinde bulunmayın. Yaptığınız her şeyi kuralına uygun yapın. Sizin açıklarınızı arayacak art niyetli insanların eline kullanacakları malzemeler vermeyin. Soruşturma geçirmeye başladığınız zaman dostlarınızın sayısının azaldığını göreceksiniz. Sizi çok seven müdürünüz, güvendiğiniz mesai arkadaşlarınız, sendikanız, etkili yerlerde tanıdıklarınız sizin beklediğiniz kadar vefalı olmayacaklardır. 657’ye tabi bir devlet memuru iseniz her zaman ayakta kalmayı bilmelisiniz. “Düşenin dostu olmaz” sözünü çek etmenin gereği olmadığı için düşmeyin ve hep ayakta kalın.
Eğer istenmeyen bir durum veya gaflet sonucu bir olay ortaya çıkmışsa olay, daha soruşturma zeminine gitmeden idari kanalları kullanarak meseleyi çözme yollarına bakmalısınız. Soruşturma konusu çok basit bir olay bile olsa asla hafife almayın. Etrafınızdaki iyi niyetli saf arkadaşlarınızın “Bundan bir şey çıkmaz, kafana takma” cümleleri sizi rehavete düşürmesin. Hakkınızda iddia edilen her şeyi ciddiye alın ve masumiyetinize kanıt olacak özellikle yazılı belge toplayın. Devletin dilinin yazı dili olduğunu hatırlayarak yazılı olmayan sözlü ifadelerin bir kanıt değeri taşımadığını aklınızdan çıkarmayın. Bir soruşturma geçiriyorsanız bunun iyi yönleri de olabilir. Hayatta unutamayacağınız bir tecrübe yaşayacağınızdan emin olabilirsiniz. İnsanların gerçek yüzlerini görecek, herkesin kendi paçasını kurtarmaya çalışmasına şahit olacaksınız. Kendisine bir şey olmasın diye topu taca atan, gölgesinden korkan insanları tanıyacaksınız. Böyle bir süreç size insanları daha iyi tanıma olanağı sağlayacaktır.
Okullarda öğretmenlik mesleğini istismar eden, yetersizliklerini başkalarını mahkemeye vererek örtmeye çalışan çirkef insanlar vardır. Bu tür tipler kanun ve yönetmeliklerde ki boşluklardan faydalanarak, özellikle idarecilerin açıklarını kullanarak parazit şeklinde Milli Eğitim Bakanlığında barınabilmektedirler. Böyle insanları kullanan onlardan daha kötü niyetli makam sahiplerini görebilirsiniz. Gittiği her yerde kötülük yayan birine destek olan makam sahipleri ancak adalet katilleridir. Bu gibi insanlarla mücadele ederken duygulardan daha çok aklınızı kullanmalısınız. Onlar sizin sinir uçlarınıza dokunarak sizi duygusal davranmaya ve hata yapmaya sevk etmek isteyeceklerdir. Bazı durumlarda bile bile sizi tahrik ederek kendilerini darp etmenizi bile sağlamaya çalışacaklardır. Haklı iken haksız pozisyona düşecek davranışlardan uzak durmalısınız. Onların sizin aleyhinizde kullanacakları kozları elde etmelerine izin vermemelisiniz. Siz sabırlı olup, istikamet üzerinde oldukça kötü niyetli insanlar kendi tuzaklarına kendileri düşüp Allah’tan belalarını er geç bulacaklardır.
Bir idari soruşturmada ilk olarak bağlı bulunduğunuz ilçe bazında belirlenen muhakkik veya muhakkiklerden oluşan bir heyet tarafından dosyanız incelenecektir. Bu durumda görev yaptığınız ilçede muhakkikleri daha önceden tanıyorsanız olayın gerçek mahiyeti konusunda onları özel olarak bilgilendirebilirsiniz. Ancak ilçe dışından, ilden veya bakanlıktan gelen müfettişlerle muhatapsanız suçsuzluğunuzu ispatlayacak resmi deliller bulmanız gerekecektir. Soruşturmaya gelen müfettişlerin büyük ölçüde kafalarında zaten bir önyargı bulunacaktır. Sanık hükmünde soruşturulduğunuz için onların gözünde potansiyel olarak suçlu olduğunuzu unutmayınız. Müfettişlere suçsuzluğunuzu somut olarak ispat etmeniz gerekmektedir. Benim olayla hiçbir alakam yok, ne olacaksa olsun rahatlığı size pahalıya mal olabilir.
Soğukkanlılıkla hakkınızdaki iddiaları boşa çıkaracak sağlam deliller bulmak için gayret göstermelisiniz. Müfettişlerle muhatap olduğunuzda onların ön yargılarına su taşıyacak davranışlardan uzak durmanız gerekiyor. Müfettişlere ifade vermeye giderken mutlaka hazırlıklı gitmek gerekir. Her ihtimale karış yazılı bir ifade tutanağını yanınızda bulundurun. Gerekirse onu verir veya o tutanakta not aldığınız şekilde ifadenizi yazdırabilirsiniz. Suçsuzluğunuzu ispatlayacak delillerle karşılarına çıkın. Müfettişler ifade alırken bazı kelime oyunları yapabilirler. İyi polis, kötü polis rolü oynayabilirler. Filmlerde gördüğünüz bazı küçük psikolojik taktiklere karşı kendinizi hazırlamanız gerekebilir. Müfettişler size özellikle kendilerinin istediği cevabı vermeniz için sizi boşa düşürmeye çalışacaklardır. Bunun için ifade esnasında soğukkanlınızı muhafaza ederek onların istediği değil sizin masumiyetinizi ispat eden cevaplar verin.
Soruşturma sürecinde dostunuz olmadığını kabul ederek hareket etmelisiniz. Mevzu bahis olan olayla ilgili her önünüze gelene bilgi vermeyip ketum davranmalısınız. Sizin hiç aklınıza gelmeyecek ve şerrinden emin olduğunuz kişiler bile bazen saflıklarından sizin aleyhinizde çalışabilirler. Eğer bir şahit götürüyorsanız ona kesin ve net ifadeler kurmasını, olayı dallandırıp budaklandırıp farklı yorumlanacak cümleler kullanmamasını öğütleyin. Şahidiniz sizin zaten masum olduğunuzu bilen, sizin lehinizde ifade veren kişi olacağı için açık ve net olarak sizin masumiyetinizi ispatlayacak cümleler kurmalıdır. Konuyu uzatmak, ayrıntılara girmek olayı sizin aleyhinize daha karmaşık hale getirebilir.
Geçirdiğiniz idari soruşturma sonunda Uyarı, Kınama, Maaştan Kesim cezası alabilirsiniz. Bunlar birinci kategori cezalardır ve 5 yıl boyunca tekrar etmediğiniz takdirde bağlı bulduğunuz kurum amirine müracaat ederek özlük dosyanızdan silinmesini talep edebilirsiniz. Bu kategorinin dışındaki soruşturma konusu olacak suçlar daha ciddi suçlamaları gerektireceği için konuyla ilgili mutlaka hukuki destek almanız gerekir. Almış olduğunuz ceza size tebliğ edildikten yedi gün içinde İl Disiplin Kuruluna itiraz edebilirsiniz. İl Disiplin Kurulunda cezanız kaldırılmazsa İdare Mahkemesine itirazda bulunacağınızı unutmayınız. Soruşturma konusu ne olursa olsun mutlaka Disiplin Soruşturma Yönetmeliğini internetten indirip okuyun. Neyle suçlandığınızı, almanız muhtemel cezaların ne olduğunu mutlaka öğrenin. Hiçbir şeyi hafife almayın. Tevekkül, bütün tedbirleri aldıktan sora Allah’a güvenmektir.
Soruşturma konusu olay adli kuruma intikal etmişse şikâyet konusu savcılık tarafından kovuşturulacaktır. Savcılık soruşturması esnasında sizin de ifadeniz istenecektir. Bu süreçte mümkünse hukuki destek alarak Polis karakoluna ifade vermeye gidilmelidir. Genelde karakol polisleri rahat tavırlarıyla “bundan bir şey çıkmaz” modunda gelişigüzel ifadenizi almak isteyeceklerdir. Sizi kısa sürede karakoldan gönderme psikolojisiyle hareket edeceklerdir. Polise ifade verirken her şeyi en ince detayıyla anlatarak savcının sizin masumiyetinize inanmasını sağlayacak şekilde ifade verin. Polis memurunun ifadeyi oldu-bittiye getirmesine izin vermeyin. Yapmadım, suçsuzum, yalan, iftira gibi kısa cümlelerle ifadenizin değerini düşürmeyin. Somut delillere dayanan, mantıklı bir anlam bütünlüğü içinde masumiyetinizi anlatan cümleler kurun. Vermiş olduğunuz ifadeyi ve sunduğunuz delilleri yeterli bulan savcı hakkınızda kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verebilir ve böylelikle hâkim karşısında çıkmadan dava kapanmış olur.
Eğer savcı suçsuzluğunuza kani olmazsa hakkınızda iddianame hazırlayacaktır. Bu süreçte eğer iddia edilen suç devlet memurunun göreviyle ilgili bir durumsa 4483 Sayılı Devlet Memurlarının Yargılanması Hakkındaki Kanun kapsamında Kaymakamlıktan soruşturma izni istenecektir. Kaymakamlık kendisine gelen bu izin talebi için İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne yazı yazacak ve bu yazı kapsamında soruşturma ön inceleme raporunu 20 gün içinde İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünden talep edecektir. İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü dosyanın takibi için muhakkik görevlendirerek ön inceleme raporu hazırlanmasını sağlayacaktır. Bu süreçte dosyanın savsaklanması söz konusu olabilir. Bizzat kendinizin dosyayı takip etmeniz gerekebilir. Dosya takibini asla sözlü olarak yapmayın. Mutlaka yazılı dilekçe ile müracaat edip sayı ve kayıt numarasıyla dosyanın akıbetini sorunuz.
Bazı durumlarda muhakkiklerin hazırladığı dosya art niyetli kişiler tarafından sümen altı edilerek kaymakamlığa geri gönderilmeyebilir veya işini adam gibi yapmayan memurun sorumsuzluğu yüzünden dosya kaybolabilir. Eğer dosya vaktinde Kaymakamlığa teslim edilmezse gereksiz yere yargılanabilirsiniz. Savcı kendisine ulaşmayan ön inceleme raporunu dikkate alamayacağı için konuyu mahkemeye intikal ettirebilir. 4483 kapsamında neticelendirilen ön soruşturma raporunun bir nüshasının size teslim edilmesi gerekmektedir. Eğer teslim edilmezse soruşturma açıldıktan 20 gün sonra yazılı dilekçe ile kurumunuza müracaat ederek raporun bir nüshasının tarafınıza verilmesini talep ediniz.
4483 izniyle mahkemede yargılanma süreciniz başlarsa hemen gidip devlet memurlarının yargılanması süreçleri konusunda tecrübeli bir avukat tutun. Eğer avukat tutmadan duruşmalara girerseniz ve ilk defa hâkim karşısına çıkıyorsanız maça 5-0 yenik başlarsınız. Bu yüzden paraya kıyıp tecrübeli bir avukata vekâlet vererek süreci profesyonel ellere bırakın. Bazı avukatlar başka alanlarda uzman oldukları için dosyanıza bakıp bu dosyadan bir şey çıkmaz, boşuna para verme gibi yorumlar yapacaktır. Bu yorumların bazı durumlarda haklılık payı olsa da mahkemenin vereceği bir ceza riski bulunduğu için kumar oynamayınız. Mahkeme sürecinde yıpranmak istemiyor ve sonucun sizin lehinize sonuçlanmasını istiyorsanız mutlaka bir avukata vekâlet vermelisiniz. Sonu hayır olur inşallah. (Amin)
Not: Bu yazı Enderun Eğitim Yazıları Dergisi’nin 3. sayısında yayınlanmıştır.
Teknik Öğretmen